Mehmet Rıfat Ilgaz (d 1911 - ö 1993),[1] Kastamonu - ö 7 Temmuz 1993, İstanbul), Türk şiir, roman ve öykü yazarı Özellikle Hababam Sınıfı romanıyla tanındı Hem yazılarında hem de kişisel hayatında toplumcu bir çizgi devam ettirdi Türkiye'nin en çalkantılı siyasi dönemlerinde devam ettiği dergiciliği, aynı dönemdeki bir çok yazar gibi, onun da adliye koridorlarında ve hapishanede zaman geçirmesine neden oldu Oldukça üretken olan yazın hayatına şiirden mizah öykülerine, romandan çocuk kitaplarına bir çok farklı alanda eser sığdırdı Bir zamanlar toplatılan Karartma Geceleri eseri geçtiğimiz yıl 100 Temel Eser listesine girdi Yazarın eserleri günümüzde, oğlu Aydın Ilgaz ile birlikte kurduğu, Çınar Yayınları'ndan çıkmaktadır Yazara edebiyat dünyasında Koca Çınar, ya da Edebiyatın Koca Çınarı denmektedir

1911'de Kastamonu Cide’de doğdu Nüfus kaydı 24 Nisan 1911 Kendisi Şubat 1910'da doğduğunu anlatır 7 Temmuz 1993'te İstanbul'da yaşamını yitirdiİlkokula Cide'de başladı, Terme'de bitirdi Orta öğrenimine Kastamonu'da başladı Liseden ayrılıp yatılı olan Muallim Mektebi'ne girdi 1930'da mezun oldu Bolu Gerede, Akçakoca, Gümüşova'da ilkokul öğretmenliği yaptı 1938'de Ankara Gazi Eğitim Enstitüsü'nü bitirdi 1939’da Adapazarı ve İstanbul'daki orta okullardaTürkçe öğretmeni olarak çalıştı 1940’ta Edebiyat Fakültesi FelsefeBölümü’ne girdi1943’te ilk kitabı "Yarenlik" yayınlandı Şiirleri olağanüstü ilgi gördü Ocak 1944’te yayınlanan "Sınıf" adlı şiir kitabı toplatıldı, bir süre cezaevinde kaldı Serbest bırakıldıktan sonra bir yıl öğretmenlik yaptı1950’li yıllarda gazeteciliğe başladı 1940 kuşağı yazarların eserlerine yer veren "Yürüyüş" dergisinin sorumlu yönetmenliğini üstlendi Aziz Nesin'le "Markopaşa" dergisinin çıkarılmasına katıldı, yazıişleri müdürlüğünü yaptı 1952'de "Adembaba" isimli mizah dergisini çıkardı Dolmuş, Taş, Karikatür, Şaka gibi dönemin ünlü mizah dergileriyle, Yeni Gazete'de yazılar yazdı Ocak 1953’te "Devam" adlı şiir kitabı yayınlandı ve bu kitap da toplatıldı, kendisi tekrar cezaevine kondu Aynı yıllarda çeşitli senatoryumlarda verem tedavisi gördü Yazı ve şiirlerinden ötürü yaklaşık 5 buçuk yıl hapis yattı 1952-1960 arasında Tan gazetesinde düzeltmen, dizgici ve röportaj yazarı olarak çalıştı Asıl ününü 1959'da Türkiye'deki eğitim sistemini eleştirmek amacıyla yazdığı "Hababam Sınıfı" adlı kitapla kazandı Çok tutulan ve tekrar tekrar basımı yapılan bu öyküler dizisi, tiyatro ve birçok kez sinemaya da uyarlandı1952-1960 arasında siyasi baskılar nedeniyle gerçek ismiyle yazamadı 1961 Anayasası yürürlüğe girdikten sonra kendi adıyla yazı ve şiir yayınlama özgürlüğüne kavuştu Vatan, Demokrat İzmir, Yeni Gün, Yeni Ulus gazeteleri ile Akbaba dergisinde yazdı 1970’te Basın Şeref Kartı aldı 1974’te emekli oldu Cide’ye yerleşti 12 Eylül 1980 döneminde tekrar gözaltına alındı 70 yaşında olmasına rağmen gözleri bağlanarak gerekçesiz sorguya çekildi ve bir aydan fazla gözaltında tutuldu Tutukluluğu sona erince ölümüne kadar İstanbul’da yaşadı İlk şiirleri ile yazıları, Kastamonu'da yayınlanan "Nazikter" ve "Açıksöz" dergileri ile "Güzel İnebolu", "Güzel Tosya", "Samsun" gazetelerinde çıktı Kişisel duygularını yansıttığı ölçülü uyaklı bu dönem şiirlerini sonraki kitaplarına almadı 1940'lardaki toplumsal gerçekçi şairler kuşağının en önemli temsilcisi Siyasal ve ideolojik sorunları yalın bir dille ortaya koydu, insanların yaşantılarını, öykünmesiz ve gösterişsiz bir dille yansıttı


ESERLERİ

ŞİİR:
Yarenlik (1943)
Sınıf (1944)
Yaşadıkça (1948)
Devam (1953)
Üsküdar’da Sabah Oldu (1954)
Soluk Soluğa (1962)
Karakılçık (1969)
Uzak Değil (1971)
Güvercinim Uyur mu (1974)
Kulağımız Kirişte (1983)
Ocak Katırı Alagöz (1987)
Bütün Şiirleri (1983)

ROMAN:
Karadeniz’in Kıyıcığında 1969
Karartma Geceleri 1974
Sarı Yazma 1976
Yıldız Karayel 1982

ANI:
Yokuş Yukarı 1982
Biz de Yaşadık 1984
Kırk Yıl Önce Kırk Yıl Sonra (1986)

MİZAH ÖYKÜ VE ROMANLARI:
Radarın Anahtarı 1957
Don Kişot İstanbul’da 1957
Bizim Koğuş 1959
Hababam Sınıfı 1959
Kesmeli Bunları 1962
Nerde O Eski Usturalar 1962
Saksağanın Kuyruğu 1962
Şevket Ustanın Kedisi 1965
Geçmişe Mazi 1965
Altın Eskicisi 1972
Palavra 1972
Tuh Sana 1972
Çatal Matal Kaç Çatal 1972
Bunadı Bu Adam 1972
Keş 1972
Al Atını 1972< BR> Hababam Sınıfı Uyanıyor 1972
Sosyal Kadınlar Partisi 1984
Apartman Çocukları 1984
Çalış Osman Çiftlik Senin 1984

ÇOCUK KİTAPLARI:
Öksüz Civciv 1979
Bacaksız Kamyon Sürücüsü 1980
Bacaksız Sigara Çocukları 1980
Bacaksız Paralı Atlet 1981

ÖDÜLLERİ
1982 Orhan KemalRoman Armağanı ve Madaralı Roman Ödülü Yıldız Karayel romanıyla
1987 Ömer Faruk Toprak Şiir Ödülü Ocak Katırı Alagöz’le
1993’te TÜYAP Onur Yazarı ödülü