İngiliz ajanlar Atatürk'ü nasıl izledi?
ingiliz Dış İstihbarat Teşkilatı MI6'in gizli tarihinin anlatıldığı kitapta Türkiye'ye özel bir bölüm ayrıldı. Ajanların Mustafa Kemal'in yeni Türkiye'sini anlamak için yoğun casusluk faaliyetleri yürüttüğü, RV/5, JQ/6 ve Parsifal adlı 3 ajanla Atatürk'ü yakın markaja aldığı ortaya çıktı.


Dışişleri Bakanlığı tarihinde ilk kez bir kitapla ilgili tanıtım toplantısı yaptı. Kitap İngiliz Gizli İtihbarat Teşkilatı MI6'in 1909 -1949 arasındaki faaliyetlerini içeriyor.

Kitabı Belfast Queen's Üniversitesi tarih uzmanı ve 2005'te Türkiye'de gösterilen Gelibolu belgeseli'nin sunucusu Prof. Keith Jeffrey yayına hazırladı. Kitabın tanıtımı için düzenlenen basın toplantısında MI6 eski başkanı Sir John Scarlett de ilk kez hazır bulundu.

Türkiye'nin savaş yıllarında casusların cirit attığı bir ülke olduğu kitapta açık şekilde görülüyor. VATAN'ın sorularını yanıtlayan Prof. Keith Jeffery, Mustafa Kemal'in yeni bir Türkiye kurma faaliyetlerinin büyük bir ilgi ile izlendiği ve rapor edildiği 1919-1922 arası dönemini "İstanbul MI6 'nın istihbaratının odaklandığı en önemli merkezlerden biriydi" dedi. Kitabın Türkiye'ye ayrılan bölümünde ajanların Türkiye'deki varlıklarının Lozan Anlaşması'ndan sonra da devam ettiği ayrıntılarıyla yer buluyor.

Atatürk'e yakın 3 ajan
MI6'in Türk hükümetinin tüm gizli diplomatik yazışmalarını teknolojik imkanları kullanarak ele geçirip okuyabildiği belirtiliyor. 3 yıl boyunca MI6'in en önemli ilgi odağının İstanbul olduğunu belirten belgelere göre İngilizler, Mustafa Kemal'in nasıl bir yeni Türkiye yaratacağını, bunun Sovyetler'e mi yoksa kendilerine mi yakın olacağını anlamak için filmlere taş çıkaracak yollar denemiş.

Atatürk ve Kemalist çevrelerle ilgili bilgi toplamakta en faydalı üç ajanın kod isimleri RV/5, JQ/6 ve Parsifal olarak veriliyor. RV/5, 1921'de İstanbul'da açtığı terzi dükkanıyla İttihatçı çevrelerin ve Atatürk'e yakın isimlerin terzisi olmayı başardı. Türk Dışişleri'ne girip çıkabiliyordu. Elde ettiği bilgileri İngilizler'e aktarıyordu. Dışişleri'ndeki kaynaklarından biri yakalanınca İngiliz ajanlar tarafından Mısır'a kaçırıldı.

Biri yakalandı
JQ/6 ise İngilizler'in en güvenilir ajanlarından. Türkmen asıllıydı ve Türkçe, Rusça, Tatarca, Romence, Almanca ve İngilizce biliyordu. İstanbul'da bir kahvehane işletiyordu. Bu kahve Mustafa Kemal'e yakın isimlerin uğrak yeriydi. Kemalistler'in tüm toplantıları burada gerçekleşiyordu.

Konuşulan gizli planları kahveci ajan İngilizler'e aktarıyordu. 1923'te kimliğinin açığa çıkma tehlikesine karşı Polonya'ya kaçırıldı. Atatürk'ün hedefleri konusunda en güvenilir bilgileri veren ajan ise Parsifal kod adlı bir Hintliydi. Atatürk'ün yakın arkadaşı Bulgar milletvekili Dimitri Atchkoff'la yaptığı görüşmeleri de izleyerek yeni Türkiye'nin yönü konusunda birçok faydalı bilgiyi İngilizler'e verdi. Ancak 1921 yılında Türk güvenlik güçleri tarafından yakalandı.

(Jan DEVLETOĞLU / VATAN LONDRA TEMSİLCİSİ)