Uyarı

Görmek için lütfen buradan üye olunuz.

Sevin Turan 18 Mart 2010

İran ve Pakistan, Salı günü uzun zamandır ertelenmekte olan bir boru hattı projesi anlaşmasına Türkiye'de imza koydu. ABD'nin tepki gösterdiği bilinen bu boru hattı projesi, bölgede enerji denklemini değiştirebilecek nitelikte.


İran doğalgazının Güney Asya’nın enerjiye aç ülkesi Pakistan’a taşınmasını amaçlayan proje, ihtiyaç duyduğu enerjinin sadece yüzde 80’ini üretebilen Pakistan’da son dönemde yaşanan enerji krizine bir çözüm bulmayı hedefliyor. Hatırlanacağı gibi ülkede son dönemde yaşanan uzun süreli elektrik kesintileri sanayi üretimine ağır darbe vurmuştu.



Pakistan Petrol Bakanı Navid Kamar, imzalanan anlaşmaların, “Pakistan’ın enerji ihtiyaçlarının karşılanması adına atılmış tarihi bir adım, bir dönüm noktası” olduğunu söyledi. Kamar, belirlenen takvim çerçevesinde sisteme doğalgaz akışının sağlanması için inşaatın en kısa süre içinde başlayacağını söyledi.



Wall Street Journal’a konuşan Pakistan Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Abdül Basit de “Meşru ekonomik çıkarlarımız bunu gerektiriyor” dedi.



55 MİLYON METREKÜP KAPASİTE

Pakistan’la imzalanan anlaşma gereği, 2015 yılı ortalarından itibaren Tahran’dan bu ülkeye başlangıçta günde en az 20 milyon metreküplük doğalgaz akışı sağlanması hedefleniyor. Boru hattının kapasitesi ilerleyen dönemde 55 milyon metreküpe çıkarılacak.



ABD uzun zamandır, Türkmenistan gazının Afganistan üzerinden Güney Asya ülkelerine taşınması için planlar yapıyordu. Afganistan’daki savaş nedeniyle askıya alınan bu proje sayesinde baş düşmanı İran’ı devreden çıkarmak isteyen Washington’ın bu yeni boru hattı anlaşmasına nasıl tepki göstereceği merak ediliyor.



Ancak analistler bu tepkinin olumlu olmayacağında hemfikir. Tahran’ın nükleer silah üretme yolunda adımlar attığına inanan Beyaz Saray, içinde İran olan herhangi bir anlaşmaya sıcak bakmıyor.




“BARIŞ BORU HATTI”

Wall Street Journal’ın konuyla ilgili haberine göre proje, 1994 yılında ilk kez gündeme getirildiğinde İran’dan Pakistan ve Hindistan’a doğalgaz aktarımı hedeflenmişti. O dönemde “Barış Boru Hattı” olarak tanımlanan projenin Pakistan ve Hindistan arasındaki gerginliği kırabileceği umuluyordu. Ancak iki ülkenin 2001 yılında savaşın eşiğinden dönmesiyle “Barış Boru Hattı” askıya alındı.



Öte yandan son dönemde Hindistan anlaşmayla ilgili gönülsüzlük göstermeye başladı. Tahran ve İslamabad’dan geçen yıl yapılan açıklamada, “Hindistan görüşmelere katılmazsa anlaşma iki ülke arasında imzalanır” mesajı verilmişti. Öte yandan Hindistan, geçtiğimiz yıl, uzun zamandır süregelen fiyat ve geçiş ücreti tartışmalarını gerekçe göstererek projeden çekildiğini açıkladı.



Ancak bazı uzmanlar Hindistan’ın projeden çekilmesinin asıl sebebinin ABD’nin baskısı olduğu görüşünde. Washington uzun zamandır, terörizme destek verdiğine inandığı İran’la herhangi bir işbirliğine girmemesi için Yeni Delhi’ye baskı yapıyordu.



Washington merkezli düşünce kuruluşu Barış Enstitüsü’nün Güney Asya danışmanı Muid Yusuf, “ABD 2008 yılında Hindistan’ın boru hattı projesine katılmasını önlemek için sivil amaçlı bir nükleer sözleşme imzalama sözü vermişti” dedi. Ancak ABD Kongresi Pakistan’a benzer bir anlaşma önermeyi düşünmüyor. Yusuf, “Belli ki Amerikalılar İran’ın bu fırsatı ele geçirmesini istemiyor ancak ellerinde Pakistan’ı durdurabilecek bir koz yok” dedi.



ABD’YE RAĞMEN…

AFP haber ajansına konuşan Pakistanlı siyasi analist Resul Baş Reis ise ABD’nin baskısına rağmen anlaşmaya varılmış olmasını memnuniyetle karşıladığını ifade etti. Reis, “anlaşmanın üç ya da dört ülke arasında bağlantı kurulmasını sağlayacak tarihi bir gelişme" olduğunu söyledi.



Lahor İşletme Bilimleri Üniversitesi Profesörü Reis, “İlerleyen dönemde bu boru hattı projesinin Hindistan’ı kapsaması da söz konusu. Ancak ABD, Yeni Delhi üzerindeki baskısını kaldırmadıkça böyle bir gelişme yaşanması mümkün değil” dedi.



Öte yandan projede önümüzdeki günlerde gecikmeler yaşanabileceği de ifade ediliyor. Pakistan’ın Belucistan bölgesinden geçen bir başka boru hattı üzerine Ağustos ayında düzenlenen bir saldırı, Pakistan hükümetinin bu doğal kaynak zengini fakir ülkede böyle bir işletmeyi korumak için karşı karşıya kalacağı engelleri ortaya koydu. Dahası ABD’nin muhalefeti durumunda ülkelerin projenin maliyetini nasıl karşılayacakları da merak ediliyor.



ASALUYEH’TEN BELUCİSTAN’A

Geçtiğimiz günlerde Tahran’ın boru hattı görüşmelerindeki temsilcisi Hocatullah Ganimiferd, Fars Haber Ajansı’na yaptığı açıklamada imzaların atılacağının işaretini vermişti. Aynı zamanda İran Ulusal Petrol Şirketi’nın yatırım bölüm başkan yardımcısı olan Ganimiferd, doğalgaz aktarımı için koydukları tarih hedefinin 2014 yılı olduğunu ifade etmişti.



Salı günü imzalanan anlaşmanın şartları şöyle: İran’ın güneyindeki Asaluyeh Enerji Bölgesi’nden başlayacak 2 bin 700 kilometrelik boru hattının 1,100 kilometresi İran toprakları içinde yer alacak. Buradan Pakistan sınırlarına giren boru hattının Belucistan ve Sindh bölgelerinden geçmesi planlanıyor. Ancak yetkililer Çin’in projeye katılımının sağlanması durumunda bu rotanın değişebileceğini belirtiyor.

Vatana millete, hayırlı ve uğurlu olsun.