Yeni Zelanda’nin nufusu 4 milyon olmasina karsin 2.5 milyon araba kayitlidir, 3.65 milyon kisi interneti faal olarak kullanmaktadir, kisi basi dusen yat sayisinda dunyada liderdir, ayni zamanda 80 milyon buyukbas ve kucuk bas hayvan barindirmasiyla baska bir rekora imza atmaktadir.
Kiwi aslinda bir meyve adi degildir, Yeni Zelanda’nin ucamayan kusunun adi Kiwi’dir. Ayni zamanda Yeni Zelandalilar da kendilerini Kiwi olarak cagirirlar. Avustralyalilara Ozzy dendigi gibi Yeni Zelandalilara da Kiwi denir. 1960larda Ingilizce adi “Chinese Gooseberry” olan bu meyveyi Avrupa’ya ithal edecekleri zaman Cin meyvesi yerine “Kiwi Meyvesi” olarak adlandirmislardir ve dunyada boyle kabul gormustur.
Yeni Zelanda’da ogrenciler matematik, fen bilimleri, teknoloji ve beden egitimi derslerinde OECD ulkeleri ortalamasindan fazla, yabanci diller, guzel sanatlar ve din derslerinde OECD ortalamasindan az vakit geciriyorlar.
Yeni Zelanda Ailelerinin %24unde ailenin sadece bir ebeveyni vardir, bu oran Maori ailelerinde %40tan fazla, Avrupa kokenli ailelerde %17dir. Amerika ve Ingilterede ayni oran %26 iken Almanyada %14tur.
Yeni Zelanda Universitelerinden mezun olanlar dunyada fen bilimleri, muhendislik, isletme, guzel sanatlar, turizm alaninda en yuksek geliri alan yeni mezunlar sinifindadirlar.
Yeni Zelanda ilk olarak 1642 yilinda Hollandali Abel Tasman tarafindan kesfedilmis olup, tayfalarinin yarisinin Maoriler tarafindan oldurulmesi (bir rivayete gore pisirilip yenilmesi) sonucunda adayi terketmistir. 1769 yilinda Kaptan James Cook’un adaya gelmesi ve haritasini cikarmasina kadar kimse bu adaya ugramamistir.
Yeni Zelanda’nin baska bir yerli kusu olan Moa, 3.6 metreye kadar cikan buyuklugu ve 300kg’a varan agirligiyla dunyanin en buyuk kusu idi. 1700lu yillarin sonlarinda Maorilerin bilincsiz avlanmasi sonucu turleri yok olmustur.
Wellington dunyanin en guneyinde bulunan baskenttir.
1990 yilindan beri Yeni Zelanda’da tutun urunleri tuketimi %40 azalmis olmakla beraber, 5 olumden 1 tanesi halen tutun tukeminden dolayi gerceklesmektedir. Yeni Zelandalilarin %18i duzenli sigara icmekte olup bunlarin %50si Maoriler, %30u Pasifik adalarindan gelen gocmenler ve %20si de Avrupa kokenli beyazlardir.
Yeni Zelanda’nin devlet baskani halen Kralice II. Elizabeth’tir. Yeni Zelandada “God Save the Queen” ve “God Defend New Zealand” adinda iki tane milli mars, Ingilizce, Maorice ve Yeni Zelanda Isaret dili olmak uzere 3 tane resmi dil vardir.
Dunedin kenti, Yeni Zelanda’nin ilk universitesine, ilk gazetesine, ilk botanik bahcesine, dunyanin tek Royal Albatros kusu merkezine ve dunyanin en dik yokusuna sahiptir.
Yeni Zelanda dunyanin en genc yerlesilmis topraklarina sahiptir. Dunyada her yer kesfedildikten sonra Yeni Zelanda’ya sira gelmistir.
Sir Edmund Hillary, Everestin tepesine ilk tirman kisi, Sir Edward Rutherford, atomu ilk parcalayan insan ve Nobel Odulu sahibi, Peter Jackson – Yuzuklerin Efendisi ve King Kong gibi filmlerin yonetmen,i Yeni Zelandalilardir.
Yeni Zelanda’da yasayan insanlar yilda 100 kg tereyag, 65 kg peynir, 35kg et tuketmektedirler.
Yeni Zelanda’nin %30u ormandir. Kereste ihracati Yeni Zelanda’nin toplam ihracatinin %12sini temsil eder.
Yeni Zelanda deprem bolgesi olmasina karsin, olumle sonuclanan en son sarsinti 1968 yilinda Guney Adasinda gerceklesti ve 3 kisi oldu.
Yeni Zelandalilarin IQ seviysesi ile soylenmis en unlu cumle eski Basbakan Robert Muldoon tarafindan soylenmistir: “New Zealanders who go to Australia raise the IQ of both countries.”yani : “ Yeni Zelanda’dan Avustralya goc edenler, her iki ulkenin de IQ seviyesini artirmaktadirlar.”
Yeni Zelanda vatandasi olabilmeniz icin Kralice uzerine yemin etmeniz gerekmektedir.
Yeni Zelanda ailelerinin %41i tek cocuklu, %36si iki cocuklu, %23u uc cocukludur.
Yeni Zelanda hapishanelerindekilerin %50i Maori, %36si beyaz Yeni Zelandalilar, %12si Pasific adalarindan gelmis gocmenlerdir.
Yeni Zelanda ilk kuruldugunda su anda Avustralya’nin bir eyaleti olan New South Wales'e dahildi. 1901 yilinda Avustralya kendilerinin bir eyaleti olmalarini teklif etti ama Yeni Zelanda bunu kabul etmeyerek 1907 yilinda bagimsizligini elde etti.
Yeni Zelanda Vatandaslarinin %22si yurtdisinda dogmus kisilerden olusmaktadir.
Yeni Zelanda dunyada erkek ve bayanlara evrensel olarak ilk kez secme hakki taniyan ulkedir.
Yeni Zelanda'da toplam 121 tane havaalani bulunmaktadir, bunlarin 7 tanesi uluslarasidir.
Yeni Zelanda'da 60 milyonun uzerinde koyun ve toplam 80 milyonun uzerinde kucuk-buyukbas hayvan bulunmaktir
Kaptan Cook, Yeni Zelanda yerlileri olan Maorilerin "yamyam" olduklarini yazmistir ama bu sadece savas esirleri icin kullanilan bir korkutma yontemi olarak kullaniliyor imis, su anda bu durum tamamen ortadan kalkmistir.
Dunyada, su anda Turkiye'nin de kullandigi, enflasyon hedefleme yontemini ilk Yeni Zelanda kullanmistir.
8 universitesinin cogunlugu dunyada ilk 200 siralamasindadir, egitim sistemi : Ingiliz ekolunu uygulamaktadirlar, universiteler normalde 3 yil, master 1 yil, doktora 3 yil surmektedir ve YOK tarafindan taninmaktadir.
Atomu ilk parcalayan Sir Rutherford, Evereste ilk Tirmanin Sir Edmund Hillary Yeni Zelandalilardir. Ve Yeni Zelanda Paralarinin uzerinde resimleri bulunmaktadir.
Paralari plastiktir ve yikanabilir.
Waitangi Tribunal ulkenin Maorilerle birlikte yonetilmesi icin yapilmistir, bu anlasmanin ingilizce ve Maorice kopyalari arasinda cok buyuk farklar vardir. 1940li yillarda Yeni Zelanda hukumeti Maorilere buyuk haklar taniyarak bu farklilari ortadan kaldirmistir.
Yeni Zelanda bir Deniz ulkesidir, ulkede denize 128 Kmden daha uzak bir kara parcasi bulunmamaktadir.
Fiordland National Park (Milford Sound'un bulundugu alan) Dunyanin en buyuk ulusal parklarindan bir tanesidir. Ayni zamanda vahsi hayatin en cok oldugu ve en az nufusun bulundugu ulusal parktir.
Yeni Zelanda'da her yil 400den fazla deprem olmaktadir bunlardan 100den fazlasi hic bir alet kullanmadan hissedilebilmektedir.
Yeni zelanda nufusun sadece %5i insandir, ve bu oran bir ulke icin dunyadaki en dusuk insan/hayvan oranidir.
Yeni Zelanda'da 7500 kisiye bir tane Kitapci dusmektedir bu da dunyadaki en buyuk orandir. (Ingilterede bu oran 19000 kisiye bir, Amerikada ise 50bin kisiye 1dir)
Toplamda 200bin Yeni Zelandali erkek (zamanin erkeklerinin %67'si, 17-45 yas arasi) 1. Dunya savasinda carpismistir. Yeni Zelandanin her koyunde bile bir Anzak Sehidi Aniti ve o koyden savasa gidenlerin isimlerinin bulundugu bir anit bulabilirsiniz. Cogu lisenin giris kapisinda o liseden 1. Dunya Savasina giden ve orda hayatini kaybeden ogretmenlerin ve ogrencilerin isimleri yazmaktadir.
Yeni Zelanda'da yilan, ciyan ve yirtici hayvan bulunamamaktir. Bununla birlikte Kiwi dunyadaki tek kanatsiz kustur. Geyikler 1900 lu yillarda dogaya birakilmistir. Possum denilen hayvanlar 1900lu yillarda Avustralyadan degerli kurku icin getirilmistir fakat sonradan kontolsuz bir sekilde uremiz ve onu yiyen bir hayvan olmadigi icin doga icin zararli hale gelmistir, 1970lerde 600 bin civarinda possum bulunan Yeni Zelanda ormanlarindaki zehirleme sonucunda bunlarin %80ni etkisiz hale getirilmistir.
Yeni Zelanda'da askerlik gonulludur, ve Yeni Zelanda'nin askeri harcamasi milli gelirin sadece %1'idir.
Yeni Zelanda’da evlilik icin cinsiyet farki aranmamakla birlikte, fuhus legaldir, ehliyet alma yasi ise 15tir.
Yeni Zelanda’da yasayan insanlar yilda 100 kg tereyag, 65 kg peynir, 35kg et tuketmektedirler.
burası doğru mu?
en sevdiğim film serisi yüzüklerin efendisi de burda çekildi...çok güzel doğası var.