Van Kalesi (Merkez)
Van Kalesi (Merkez) Van il merkezine 5 km uzaklıkta bulunan Van Kalesi Urartu Kralı I Sarduri tarafından MÖ 840–825 yılları arasında yaptırılmıştır Kalede Urartular döneminden kalan Madır (Sardur) Burcu, Analı-Kız Açık Hava Mabedi, IArgişti, Menua ve IISarduri’nin kaya mezarları, Bin Merdivenler, Ana Kaya’ya oyulmuş sur duvarlarının temelleri ve bunların üzerinde yükselen sur duvarları günümüze iyi bir durumda gelebilmiştir

Urartu döneminden sonra Osmanlı dönemine kadar uzanan zaman süreci içerisinde Pers yazıtları dışında herhangi bir döneme tarihlendirilen bir kalıntı ile karşılaşılmamıştır Osmanlı dönemine ait sur duvarları, kale giriş kapısı, Yukarı Kale, Süleyman Han Camisi ile minaresi ve çeşitli yapılar da günümüze iyi bir durumda gelebilmiştir

Urartuların merkezi olan Van’da kaya kütlesi üzerine kurulmuş olan bu kale günümüze iyi bir durumda gelebilmiştir Düz bir alanda yükselen kaya kütlesi üzerindeki bu kale uzun süre kendi haline bırakılmış, 1915 yılında siyasi nedenlerle tahrip edilmiştir XX yüzyılın sonlarına doğru İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’nden ProfDrTaner Tarhan ve ProfDrVeli Sevin bu kalede kazı çalışmalarına başlamış, Urartu-Osmanlı dönemi kalıntılarını ortaya çıkarmışlardır

Kale kesme ve moloz taştan yapılmış olup, düzgün bir planı bulunmamaktadır Kalenin genişliği bazı yerlerde 20–120 m arasında değişmektedir Uzunluğu 1800 myi bulmaktadır Ovadan yüksekliği de yaklaşık 100 mdir

Kale iç içe dört ayrı surdan meydana gelmiştir Bunlardan ISarduri’nin kesme taştan yaptırdığı burç 51 m uzunluğunda, 26 m genişliğindedir Burcun güney yüzünde yapımı ile ilgili bir kitabe bulunmaktadır Ayrıca IArgistis’in mezarı olduğu sanılan bölümde de uzun bir yazıt bulunmaktadır Kaynaklarda Horhor Kroniği olarak tanımlanan bu anıtsal kaya kitabesinde IArgistis’in döneminde yapılan işler anlatılmıştır

Kalenin güneybatısında ise değişik yüksekliklerde iki platform bulunmaktadır Buradaki dikdörtgen bir girişten sonra yine dikdörtgen planlı 410x700 m ölçüsünde ikinci bir odaya geçilmektedir Üzeri düz bir tavanla örtülmüş olan bu bölümün üç duvarı içerisine derin nişler içerisinde 78 oyuk açılmıştır Bu görünümü ile bu mezar anıtı kuzeybatı İran’daki karnıyarık mezar anıtının bir benzeridir Bu bölümün içerisindeki oyuklarda ölü külleri bulunmaktadır