Doğan HIZLAN
dhizlan@hurriyet.com.tr

Telif hakkı kutsaldır


BAZI ülkelerde telif hakkına önem verilmez, daha doğrusu böyle bir sorun yoktur. Yazarın kitabını basarlar, konuşma için davet ederler, para ödemezler.

Yıllar önce birçok Türk yazarının, yurtdışında özellikle Rusya’da, diğer halk cumhuriyetlerinde kitapları basılırdı, telifi göndermezler, gelin burada harcayın derlerdi. Yazarlar da oraya gidip paraları harcar, alışveriş yaparak dönerlerdi.

Dün akşam Buket Uzuner’in İstanbullular kitabının yayını dolayısıyla İstanbul Modern’de bir tanıtım kokteyli verildi, pop müziğin iyi yazarı Naim Dilmener de disk jokey’lik yapıyordu. Ben de yayıncılarla sohbete daldım.

Merkez Kitaplar’ın yönetmeni İlknur Özdemir’in dilimize çevirdiği Samed Behrengi’nin (1938-1968) Küçük Kara Balık’ının tiyatrosunu yapmak istemişler. Okurlarının bildiği gibi, Behrengi, Aras Nehri kıyısında ölü bulunmuştu.

Özdemir de bunun çeviri hakkının kendinde bulunduğunu ama oyun hakkının onda olmadığını, bunun ayrı bir hukuki işleme tabi olduğunu söylemiş.

Sonunda, İran Büyükelçiliği’ne başvurularak, bunun telifinin kime ait olduğu sorulmuş. Elçilikten cevap olarak, telifin sahibi yerine mühürlü, antetli káğıda, oynayabilirsiniz, diye izin verildiği belirtilen bir resmi káğıt gönderilmiş.

* * *

BAZI Ortadoğu ülkelerinde basılan kitaplar konusunda daha önce de bu tür şikáyetlere tanık oldum.

Başka yazarlar da, bu ülkelerdeki kitap fuarlarında kitaplarını görmüşler ama teliflerini alamamışlar.

Yayıncılar Birliği’nden bir yetkilinin anlattığına göre Aziz Nesin’in başına bakın ne gelmiş:

Adı bizde mahfuz bir ülkedeki kitap fuarına davet etmişler, fuarda gezerken bütün kitaplarının orda yayımlandığını görmüş. Ondan ne izin alan var, ne telif ödeyen...

İş bu kadarla kalsa iyi.

Okurlar büyük ilgi gösterince, onun adını kullanarak başka kitaplar da yazılmış. Böylece Aziz Nesin emeksiz kitaplar kazanmış.

Bilirsiniz Mickey Spillane’in Mayk Hammer kitapları da Türkçe’de yazılmıştı. İtiraf etmek gerekir ki kimileri aslından da güzeldi.

* * *

ŞİMDİ bu telif karmaşasına bir göz atmak gerekiyor. Bütün alanlardaki durumu göz önüne alarak.