Leninizm
Vikipedi, özgür ansiklopedi

Leninizm, Marksizm üzerine kurulmuş politik ve ekonomik bir teoridir. Marksizm`in bir kolu ve aşaması olarak ele alınır, Bolşevik lider Vladimir Lenin tarafından geliştirildiği kabul edilir. Yaklaşıma göre Lenin, Marx'ın temel eserini üç temel noktada, yani felsefe, ekonomi ve siyasal alanlarda geliştirmiş, onu yeni koşullara uygun bir öğreti olarak ve temel ilkelerinden sapmaksızın yeniden üretmiştir.

Kısacası Leninizm, Marksizmin çağın gereklerine göre hem kuramsal hem politik hem de ekonomik alanda, temel ilkelere bağlı kalarak yeniden uyarlanması olarak anlaşılır. Leninizm kavramı, yeni olgular ve yeni bilimsel gelişmeler doğrultusunda Marksizmnin yeniden gelistirilmesi gereği üzerinden değerlendirilir ve Marksizmin devrimci ve bilimsel özüne uygun olarak geliştirilmesi olarak anlaşılır.

"Leninizm" terimi Lenin hayattayken çok kullanılan bir terim değildir, ançak sağlık sorunları sebebiyle ölümünden bir süre önce, Sovyet hükümetinde aktif rolünü sonlandırdıktan sonra sıklıkla kullanılmaya ve yaygınlaştırilmaya başlandı. Asıl olaraksa 5. Komünist Enternasyonal`de (Komintern) Grigory Zinoviev "Leninizm" terimi kullandı ve popüler etti. Bu tarihten itibaren, Leninizm formülasyonu, Marksizm içinde, onun yeni bir aşaması olarak formüle edildi ve kuramsallaştırıldı.





Bolşevik Parti
Lenin, Ne Yapmalı? isimli kitabında proletaryanın başarılı bir devrimi ancak devrimci bir bilince sahip olunca yapabileceği, bunun da Komünist Parti`nin "öncü parti" rolünü üstlendiği zaman gerçekleşebileceğini belirtir. Aynı kitapta Lenin profesyonel devrimcilerin partiye sahip çıkmasını ve zafere yön vermesi gerektiğini söyler. Böyle bir parti de amaçlarına ancak demokratik merkeziyetçilik'i uygulayarak varabilir.

Burada Lenin, ekonomizm ve sendikalizm denilen bir anlayışla polemik halindedir. Bu anlayışlara göre, ekonomik koşullar kendiliğinden devrimci bir gelişmeyi getirecektir ve bu nedenle işçilerin sendiklarda örgütlenmesi yeterlidir. Lenin bu görüşü, reformizm olarak değerlendirir, ekonomik koşulların kendiliğinden işçi sınıfına bilinç getirecegi fikrini kabul etmez. İşçi sınıfına bilinc ancak dışardan götürülebilir, ve bunu yapacak olanda Proletarya'nın partisi olarak öne sürülen Bolşevik Parti'dir. Menşevik örgütlenme anlayışına karşı Lenin geliştirdiği bir örgütlenme modelidir bu. Kendini işçi sınıfının temsilcisi olarak algılayıp öne süren profesyonel devrimcilerden oluşan bir örgütlenmedir sözkonusu olan.


Lenin`in görüşleri
Lenin kapitalizmin ancak devrimci yollarla (kapitalizmi düzeltmeye yahut değiştirmeye çabalamanın başarısız olacağı) yıkılabileceğini düşünüyordu. Lenin`e göre devrimi işçi diktatörlüğü süreci takip etmeliydi.

Leninizm`in diğer temel bir düşüncesi de emperyalizmi kapitalizmin en yüksek basamağı olarak görmesidir. Lenin, kapitalizmin küresel bir sistem olurken uyguladığı hileyi (Marx bu fenomeni öngörmüştür) Marx`ın çalışmalarını geliştirerek ve güncelleyerek anlatır. Lenin`e göre gelişmiş kapitalist ülkelerde proleter devrim gerçekleşemez çünkü bu ülkeler işçilerine nispeten yüksek yaşam standartı ve çeşitli fırsatlar sağlar ve işçilerin devrimci bir bilince ulaşması mümkün olmaz (bkz: İşçi aristokrasisi). Bu yüzden ancak daha az gelişmiş ülkelerde işçi devrimi mümkün olabilir.

Fakat eğer devrim ancak fakir, gelişmemiş bir ülkede başlayabilirse burada bir sorun ortaya çıkmaktadır. Marx`a göre gelişmemiş ülkeler sosyalizmi inşa edemez, çünkü kapitalizm henüz buralarda bütün gücünü kullanmamış, sömürüsünü gerçekleştirmemiştir, işte bu yüzden dış güçler devrimi başarısızlığa uğratmak için elinden geleni yapacaktır. Buna Leninizm iki çözüm yolu önerir:

İlk önerisi çok sayıda gelişmemiş ülkenin kısa bir sürede birleşerek büyük federal bir yapı kuraracağı, bu sayede kapitalizme karşı direneceği ve sosyalizmi kurmayı başaracağıdır. Sovyetler Birliği`nin kurulmasının temel fikri budur.

Diğer önerisi de gelişmemiş ülkelerde başlayan devrimin veya devrim ateşinin gelişmiş kapitalist ülkelerdeki devrim kıvılcımını tetikleyebileceğidir (örnek olarak Lenin Rus Devriminin bir Alman Devrimini ateşleyebileceğini ummuştu). Gelişmiş ülke böylece sosyalizmi kuracak ve gelişmemiş ülkelerin de aynı şeyi yapmasına yardım edecektir.

Her ikisinde de, teorik olarak sosyalizm, gelişmemiş yoksul tek bir ülkede hayatta kalamaz. Bu yüzden Leninizm, tek ülkede devrimin sonuna kadar yaşayamayacağını, bir dünya devriminin gerektiğini söyler.


Lenin'den sonra
1920`lerin sonuna doğru Sovyetler Birliği Lenin`in politikalarından uzaklaşarak Stalinizm`e doğru kaymaya başladı, Lenin`in birçok çalışma arkadaşı ve takipçisi tasviye edildi ve öldürüldü.

Buharin, Zionev, Troçki gibi Sovyet devriminin başaktörleri olan isimler, Lenin'in ölümünden sonra Stalin iktidarıyla uzlaşmaz ayrılıklara düştüler, çeşitli dönemlerde böyle pek çok isim karşı devrimcilik ve ajanlıkla suçlanıp yargılandı ve öldürüldü. Bütün hukuki sahnelere ragmen sözkonusu yargılamaların ve infazların bir tasviye girişimi olduğu şüphesi giderilemedi.

Stalinist politikalar daha ön plana çıktı. Demokratik merkeziyetcilik yerini yalnızca merkeziyetciliğe bıraktı. Leninizm bu dönemde, Marksizmin yeni bir aşaması olmaktan daha çok, bir resmi ideoloji olarak işlev görmeye başladı. Bu resmi ideoloji içinden anlaşılıp uygulanan politikalar sonucunda Marksizm büyük bir Korku Rejiminin temsilcisi haline gelmeye başladı.

Marksizm ve Leninizm üzerine kurulu öne çıkan başka bir teori de, Lenin`in ölümünden sonra ortaya çıkan Stalinist uygulamaların da karşısında olan, Troçkizm`dir. Troçkizm, Stalin rejimiyle çatışma halindedir ancak Leninizm konusunda esasta tamamen farklı bir değerlendirme ve yoruma sahip degildir.

Lenin'in Marksizme teorik ve politik katkıları bu dönem ve çatışmalar içinde giderek devre dışı kalmaya ve Leninizm salt bir ideolojik söylem olarak işlev görmeye başladı. Sözkonusu tarihsel-politik-pratiğin Lenin'in teorik argümanlarıyla (Leninizm'le) bağıntısı ve hatta bu sürecin Marksizmin temel argümalarıyla olan ilişkisi (örnegin proletarya diktatörülügü ile Stalin rejimi arasındaki ilişkiler sorunu, ya da endüstriyalizmin niteligi sorunu) bu bağlamda önemli kimi konu başlıklarıdır.