Doğubayazıt Coğrafi Yapısı

Doğubayazıt Coğrafi Yapısı

Ağrı nın doğusunda iran sınırında tarihi eski ilçesidir. Deniz seviyesinden yÜksekliği 1900 m, alanı 2.383 km karedir. ilçenin Doğusunda iran gÜneyinde Van(Muradiye) ve iran batısında Diyadin ve Taşlıçay ilçeleri kuzeyinde Iğdır ve Aralık ile Tuzluca ilçeleriyle çevrilidir.
Toprakları YÜksek ve dağlık olan Doğubeyazıt ın çevresi genelikle volkanik kÜtlelerden meydana gelmiştir. BÜyÜk Ağrı Dağı(5165) KÜçÜk Ağrı Dağı(3896) Kale Tepe (3196) Arı Dağı (2934) TendÜrek Dağı (3533) Doğubeyazıt ilçemiz sınırları içerisinde yer almaktadır.
TÜrkiye nin en yÜksekte oluşmuş göllerinden Balık GölÜ(2421) Doğubeyazıt ın Kuzeybatısındadır. Bir lav set gölÜ olan Balık GölÜ ilçenin içme suyu ihtiyacınıda karşılamaktadır. ilçenin ikinci önemli suyu gÜneyden gelen Gernavuk tur. Doğubeyazıt ın suları doğuya doğru akarak önce Aras nehrine, sonra da Hazar Denizi ne karışmaktadır.
Doğubeyazıt Ovası ve Sarısu Vadisi, Musun ve SÜrbahan çıkıntıları ilçenin dÜzlÜklerini oluşturur. Bu dÜzlÜklerde tarım yapılır. Bazı yerlerde meyve ve sebze yetiştirilir. Doğubeyazıt ovasının ortalama yÜksekliği 1900 metredir. Bu ova pek dÜz olmayıp yer yer kaya ve tepeler görÜlmektedir. ilkbaharda yeşeren ova, yaz sıcaklarının bastırılmayısyla çabuk kurur.
Doğubeyazıt iklimi, Ağrı nın ve Doğuanadolu nun iklimenden farklıdır. Yazları çok sıcak, kışları ılıkve az kar yağışlı olur. En fazla yağmur ilkbaharda yağar.l Toprak yapısı ve akarsu havzası da değişik karektere sahiptir.

İshak Paşa Sarayı’nın yer aldığı Doğubayazıt, bağlı bulunduğu Ağrı ilinin 97 km. doğusunda Türkiye’nin en yüksek dağı olan(5165 m.) Ağrı Dağı’nın Güneybatısında, deniz seviyesinden 2000m. Yükseklikte yer alan bir ilçe merkezidir.

Doğu Anadolu bölgesinde Türkiye-İran sınırına 35 km. uzaklıkta olan Doğubayazıt, 43.5-41.5 boylam, 39.5-40.0 enlem daireleri arasında yer alır. Yüzölçümü 2425 km. kare olan ilçenin yüzölçümünün %25’i ova, %75’i ise dağlık arazidir.

Doğubayazıt’ın Doğusu İran, Kuzeyi Ağrı Dağı ve Kars, Batısı Taşlıçay ve Diyadin, Güneyi, Van ve Tendürek Dağları ile çevrilidir. İlçenin asıl kurulduğu yer Kızıldağ’ın batı yamacında 1950 m. Yükseklikte savunmaya elverişli olan tepelik bir alandır. Bu ilk yerleşim yeri ovadan 70-80 m. Daha yukarıda olup yeni Doğubayazıt’ın 7 km. Güneydoğusunda yer almaktadır.
üzerinde bulunan eski yerleşim yerinin yüksek ve soğuk olması, zemin sertliği nedeni ile alt yapı hizmetlerinin götürülmemesi, yerleşim alanının dar ve gelişmeye müsait olmaması, farklı tarihlerde istilalar ve depremler nedeniyle zarar görmesi, ulaşım hizmetlerinin yeterince sağlanamaması gibi olumsuz şartlar yüzünden 1938 yılında burası terk edilmiştir.

Eski yerleşim yerine göre yerleşim açısından daha elverişli olan, Rus işgali sırasında istasyon yapılmasıyla da İstasyon olarak anılan “Sarıova” denilen yere bugünkü ilçe yerleşim merkezi kurulmuştur.

Doğubayazıt’ın eski yerleşim yerinde bulunan İshak Paşa Sarayı, Bayazıt Kalesi, kale dibindeki Yavuz Selim Cami ve Ahmed-i Hani Türbesi biraz hasarla, bunun dışında kalan yerleşim yerleri ise, harap bir durumda günümüzde ulaşabilmiştir.

Doğubayazıt, geçmişten bugüne kadar, Trabzon’dan başlayıp İran’a ulaşan; Trabzon-Erzurum-İran yolu üzerinde yer almıştır. Genellikle engebeli ve yüksek topraklar üzerinde yer alan kentin önemli İran-Erzurum yolunun bir parçası olmasıyla sınırlı değildir. İran’ın Kuzeybatısından ve hatta Ağrı Dağı çevresini dolaşarak, Güney Kafkasya’dan Doğu Anadolu’ya gitmek isteyen ordular yada bunun tam tersi yöne gitmek isteyenler için, başlıca kapı olması da Doğubayazıt’ın önemini arttırmaktadır. Stratejik konumu açısından önemli bir kale durumunda olan Doğubayazıt, Türkiye topraklarının son yeri ve Türkiye’ye girişin ilk Basamağı olması nedeniyle öteden beri bir gümrük ve ticaret merkezi olmuştur.
Osmanlı İmparatorluğunun bağlı bir sancak merkezi olan Doğubayazıt, yeni kurulan Cumhuriyet’in ilk yıllarında vilayet olmuş, 1927 yılında da yakınındaki Ağrı’nın vilayet olmasıyla Ağrı’ya bağlı bir ilçe merkezi haline gelmiştir. Ağrı ve İstanbul’da, Bayazıt adında iki ilçe bulunmasından dolayı, işlemlerin ortaya çıkardığı karışıklıkları önlemek amacıyla Bayazıt ilçesine devletçe “Doğu” kelimesi eklenerek 1 Mart 1934’ten itibaren Doğubayazıt olarak adlandırılmıştır.

Batıdan doğuya tek transit yol olan eski ipek yolunun üzerinde bulunması ve turizm açısından oldukça önemli bir konuma sahip olması nedeniyle hızla gelişen Doğubayazıt, günümüzde Ağrı’nın en gelişmiş ve en büyük ilçesi durumundadır.