|
|
|
|
06.04.10, 18:03
|
||||
|
||||
Dolaşım Sistemi
İNSANDA DOLAŞIM SİSTEMİ
İnsanda çok iyi gelişmiş kapalı bir dolaşım sistemi vardır. Kan bu sistemle vücudun en uç kısımlarındaki hücre ve dokulara taşınır. İnsanda dolaşım sistemi üç kısımda incelenir. 1. Kalp 2. Damarlar 3.Kan KALP Kalp insanın göğüs boşluğunda iki akciğer arasında ve göğüs kemiğinin arkasında yer alır. Tabanı üstte, tepe-si altta ve ucu sola dönük olan bir koni şeklindedir. Ergin kadında ortalama 230 – 280 gr, erkekte 280 -340 gr ağırlığındadır. Yaş ilerledikçe kalbin ağırlığı ve büyüklüğü artar. İnsan kalbi herkesin kendi yumruğu büyüklüğündedir. Kalbin Yapısı: Kalp kırmızı (çizgili) kastan yapılmış bir pompadır. Çizgili kastan yapılmış olmasına rağmen isteğimiz dışı çalışır. Kalp üstte iki kulakçık, altta iki karıncık olmak üzere dört odalıdır. Kalbe kan getiren damarlar kulakçıklara açılırlar. Kulakçıklar, kalbe gelen kanın toplandığı odacıklardır. Kulakçıklara kan getiren damarlar toplardamarlardır. Kalpten vücuda kan götüren damarlar karıncıklardan çıkarlar. Vücuda kan götüren bu damarlar atardamarlardır. Kalbin sol tarafında temiz, sağ tarafında ise kirli kan bulunur. Kirli kan: Besin ve oksijen bakımından fakir olan kana kirli kan denir. Temiz kan: Besin ve oksijen bakımından zengin olan kana denir. Kalbin Çalışması Kalbimiz yaşadığımız sürece sürekli kasılıp gevşeye-rek çalışır. Kulakçık ve karıcıkların kasılıp gevşemesi kanın hareketi için itici bir güç oluşturur. Kulakçık ve kanncıkların kasılıp gevşemesi birbirine zıt-tır. Kulakçıkların her ikisi aynı anda kasılırken karıncıklar gevşeme durumuna geçer. Kalbin her odacığı kasılma sırasında içindeki kanı pompalar. Gevşeme sırasında ise kanla dolar. Kulakçıklar ile karıncıklar arasında kanın geri dönmesini engelleyen kapakçıklar bulunur. Kulakçıklar kasılınca Karıncıklar kasılınca kirli kan karıncıklara dolar. kan akciğerlere, temiz kan ise vücuda pompalanır. 2. DAMARLAR İnsan dolaşım sisteminde kanın bütün vücuda gönderilmesini sağlayan üç çeşit damar vardır. a) Atardamarlar b) Toplardamarlar c) Kılcal damarlar a) Atardamarlar • Kanı kalpten diğer organlara taşıyan damarlardır. • Kalbin sol karıncığından çıkan aort atardamarıdır. • Kalbin sağ karıncığından çıkan akciğer atardamarı-dır. • Atardamarlar (akciğer atardamarı hariç) oksijence zengin kanı taşırlar. • En büyük atardamar aort atardamarıdır. •Atardamarların içi düzdür. • Atardamarların karıncıklardan çıktığı yerlerde kanın kalbe geri dönmesini engelleyen yarım ay kapakçıkları bulunur. • Atardamarlarda kan karıncıkların kasılmasından ortaya çıkan basıncın etkisi ile dolaşır. b) Toplardamarlar • Vücuttan toplanan kanı kalbin kulakçıklarına getiren damarlardır. Sol kulakçığa akciğer toplardamarı, sağ kulakçığa ise alt ve üst ana toplardamarı bağlanır. • Genellikle kirli kan taşırlar, akciğer toplardamarı temiz kan taşır. • Başlangıçta kalbin kanı pompalamak için uyguladığı basınç kan damarlarda ilerlerken gittikçe azalır ve bu basınç kanın damarlarda ilerlemesinde etkili olmaz. Bu yüzden toplardamarlarda kanın geri dönüşünü engelleyen ve kanın akış yönünde açılan kapakçıklar vardır. • Toplardamarlarda kanın hareketi damarları saran iskelet kaslarının basıncı ile sağlanır. • Toplardamarların içi atardamarlardan daha geniş olduğundan daha çok kan taşırlar. Kalpten atardamarlara sürekli kan pompalanması kılcal damarlardaki dolaşımı da etkiler. Atardamarlar Toplardamarlar • Karıncıklardan çıkar • Kulakçılara açılır • Genelde temiz kan taşırlar • Genelde kirli kan taşırlar • Kanın akış yönü kalpten vücuda doğrudur • Kanın akış yönü vücuttan kalbe doğrudur • Kapakçılar sadece damarların kalpten çıktığı yerde • Genellikte alt bölgedeki damarlarda kapakçıklar bulunur. bulunur Çeperleri kalındır. • Çeperleri incedir. c) Kılcal damarlar • Atardamarlarla toplardamarları birbirine bağlayan tek sıralı epitelyum hücrelerinden yapılmış küçük yarı-çaplı damarlardır. • Kanı atardamarlardan toplardamarlara taşır. Kılcal-damarlar tüm vücut hücrelerinin aralarını bir ağ gibi sararlar. • Kanın akış hızı bu damarlarda en yavaçtır. Böytece kandaki besin ve oksİJ'enin hücrelere, hücrelerde oluşan karbondioksit ve artık maddelerin de kılcal damarlara geçmesi için zaman sağlanmış olur. İNSANDA KAN DOLAŞIMI Kandaki besin maddeleri ve oksijenin vücut hücrelerine iletilmesi hücrelerde oluşan artık maddelerin boşaltım organlarına taşınması karbondioksitin de akciğerlere taşınması dolaşım sistemi ile olur. Ayrıca hormonlar da gerekli organlara kan dolaşımı ile taşınır. BÜYÜK DOLAŞIM: Oksijenle zenginlesen kanın SOL karıncıktan çıkıp vücutta kirlenerek SAG kulakçığa dökülmesine BÜYÜK KAN DOLAŞIMI denir. KÜÇÜK DOLAŞIM: Kanin sağ karıncıktan akciğerlere pompalanıp akciğerlerde oksijenle zenginleşip sol kulakçığa dökülmesine KÜÇÜK DOLAŞIM denir. 3.KAN Kan plazma denen sıvı kısım ile plazma içinde yüzen kan hücrelerinden meydana gelmiştir. Serum ise; pıhtılaşmayı sağlayan proteini içermeyen plazmaya denir. Plazma = Serum + Pıhtılaşma proteini a) Kan Sıvısı (Plazma): Kanın yaklaşık % 55 ini oluş-turan kısımdır. Vücudun çeşitli bölümleri arasında madde taşınmasını sağlar. Bu kısım içinde kan proteinleri, hormonlar, antikorlar, glikoz, aminoasit, yağ, vitaminler, tuzlar, üre ve su bulunur. Alyuvarlar (Eritrositler) • Kana kırmızı rengi veren hemoglobini taşırlar. (Hemoglobin demir içerir.) • Kanda en fazla bulunan çekirdeksiz kan hücrelerdir. (1 mm3 kanda ortalama 3–5 milyon) • Yükseklere çıktıkça oksijen miktarı azaldığı için kandaki alyuvar miktarı artar. • Kırmızı kemik iliği, karaciğer ve dalakta üretilir. Oksijen ve karbondioksitin taşınmasında etkilidir, Akyuvarlar (Lökosit) • Belirli şekilleri olmayan, çekirdekli, beyaz kan hücreleridir. • Kırmızı kemik iliğinde, lenf düğümlerinde ve timüs bezinde üretilirler. • 1 mm3 kanda ortalama 7.000 kadar akyuvar bulunu • Akyuvarların görevi vücudu mikroplara karşı korumaktır. Bu işi ya mikropları içine alıp sindirerek y. parlar ya da antikor üreterek mikropları öldürürler. • Vücuda mikrop girdiği zaman akyuvar sayısı artar. Kan Pulcukları (Trombositler) • Kanın pıhtılaşmasında görev yapan kan hücreleridir • 1 mm3 kanda 300 bin kadar kan pulcuğu bulunur. • Kırmızı kemik iliğinde üretilirler. 
|
| Sponsor |
