Windows Vista, kişisel bilgisayarlar için geliştirilen Microsoft Windows işletim sistemleri ailesinin son üyesidir. 22 Temmuz 2005'te gerçek adı duyurulmadan önce Longhorn kod adıyla tanınıyordu. Windows Vista 30 Ocak 2007'de dünya çapında piyasaya sürülmüştür. Microsoft Türkiye, 24 Ocak 2007 tarihindeki tanıtımıyla Vista'nın resmi lansmanını yapan ilk Microsoft şubesi olmuştur.

Tarihçesi

Windows Vista, kişisel bilgisayarlarda, dizüstü bilgisayarlarda ve media center PC'lerde kullanılan Microsoft Windows adlı grafiksel işletim sistemi serisinin en son ürünüdür. Vista, 25 Temmuz 2005'te yapılan resmi açıklamadan önce Longhorn kod adıyla tanınıyordu. 8 Kasım 2006'da Windows Vista'nın geliştirilmesi tamamlanmış sistem üreticilerine dağıtılmıştır. Kasım 2006 itibariyle bazı sürümler toplu lisans müşterilerinin, MSDN ve TechNet abonelerinin erişimine açılmıştır. Microsoft son kullanıcılar için Vista'nın dünya çapında çıkış tarihini 30 Ocak 2007 olarak açıklamıştır. Windows XP'nin çıkışından sonradaki bu beş yılık ara, temel Windows sürümlerinin çıkışı arasındaki en uzun zaman aralığıdır. Windows Vista, ilk tasarımında Windows XP'nin üzerine temellendirilmiştir. Longhorn Alpha 5048 sürümüne kadar XP kod altyapısı kullanılmıştır. 2005 yılında Microsoft, windows XP çekirdeğinin artık yaşlı ve eski olduğu, performans ve uyumluluk sorunları yarattığı gerekçesi ile Longhorn projesini sıfırlamış(İptal Etmiş) ve Windows Server 2003 çekideği üzerine yeni bir Longhorn projesi başlatmıştır. Bu gün kullanılan vista'nın temeli ile, Alpha 5048 sürümüne kadar olan Longhorn kod adlı işletim sistemi birbirinden çok farklıdır. İnternet ortamında bulunabilecek, Longhorn Concepts adlı video ile, ilk düşünülen XP tabanlı Vista'nın bu günkü Windows Vista ile aynı olmadığı görülebilir.

Özellikleri

Microsoft'a göre Windows Vista, güncellenmiş grafiksel kullanıcı arabirimi ve Windows Aero adlı görsel tema başta olmak üzere, değiştirilmiş arama özellikleri, Windows DVD Maker gibi yeni çokluortam oluşturma araçları ve yeniden tasarlanmış ağ, ses, yazdırma ve görüntüleme alt sistemleri içermektedir. Vista ayrıca peer-to-peer teknolojisi sayesinde bir ev ağındaki makineler arasında iletişim düzeyini arttırarak bilgisayarlar ve aygıtlar arasında dosya ve sayısal medya paylaşımını kolaylaştırmayı hedeflemektedir. Vista, geliştiriciler için geleneksel Windows API'ı kullanarak uygulamalar yazmayı kolaylaştırmayı hedefleyen .NET Çatısı'nın 3.0 sürümünü sunmaktadır. Ancak kendisi .NET platformunda yazılmamıştır bu yüzden dolayı ABD'li bir yazılım firması Matrys Ltd. kendi platformlarını kendilerinin kullanmamasını gerekçe göstererek 12/03/2007 tarihinde Microsoft firmasını mahkemeye vermiştir mahkeme kararı Microsoft aleyhinedir; Microsoft, Matrys firmasına 20.000$ para ödeme ile cezalandırlmıştır.

Buna rağmen, Microsoft'un Vista için belirlediği birincil hedef, Windows işletim sisteminin güvenlik durumunu geliştirmek olmuştur. Windows XP'nin ve öncüllerinin en çok eleştirilen yanı güvenlik açıkları ve zararlı yazılımlara, virüslere ve tampon bellek taşmalarına karşı zayıf oluşuydu. Vista ile güvenlik adına ilerleme katettiği savunuluyor ancak mcafee firmasının 14/05/2007 tarinde yaptığı büyük güvenlik testi işletim sisteminin ne kadar güvenilir olduğu konusunda kullanıcıları şüpheye düşürüyor. Bu güvenlik testinde kullanıcı/yönetici ilişkileri program/çekirdek ilişkileri güvenlik duvarı/ağ ilişkileri ve daha birçoğu irdelenmiştir. Vista'nın güvenlik testinden aldığı puan 100 üzerinden sadece 63. Bunun üzerine Microsoft Vista'nın açıklarını ve eksiklerini tamamlamak için servis paketi yapmaya başlamıştır.

Vista'nın Yarattığı Tepki

Geliştirilmesi sırasında Vista çeşitli gruplar tarafından birçok negatif eleştirinin hedefi oldu. Windows Vista eleştirileri arasında geliştirme süresinin sürekli uzaması, kısıtlayıcı lisans şartları, dijital medyaların kopyalanmasını önlemeye yönelik yeni Sayısal Hak Yönetimi teknolojisilerinin sisteme dahil edilmesi ve Kullanıcı Hesap Denetimi gibi yeni özelliklerinin kullanışsızlığı yer aldı. Pek çok kişi tarafından Microsoft, Apple'ın fikirlerini çalmakla suçlandı. Görsel alanda en iyi olmayı hedefleyen Vista Linux Dağıtımlarında bulunan Beryl isimli programı kendine hedef aldı ama istediği görselliğe ulaşamadı. Çok sistem kaynağı tüketmesi, düşük donanımlı bilgisayarlarda çalışamamasına sebep oldu. Hedeflerinin çoğuna ulaşamayan Vista pekçok kullanısını, daha az performanslı donanım isteyen, ücretsiz, özelleştirilebilir işletim sistemlerine yöneltti. Vista çıkmadan önce ve çıktıktan sonra yapılan araştırmalarda Türkiyede Linux kullanımı oranının %6'ten %8'e kısa bir sürede çıktığı görülmüştür.

Son Kullanıcılar İçin Getirdiği Yenilikler

* Windows Aero (Aura) , Windows'un yeni grafiksel kullanıcı arayüzü olan Aero, pencere kenarlarında yarı saydam ve camsı bir görünüm sağlıyor.
* DirectX 10 Genelde oyun yapımı için kullanılır. Grafik kullanan uygulamaların daha performanslı çalışmasını sağlayabilir. DirectX 10 uyumlu oyunlardaki karakterler daha net, daha belirgindir ve bu şekilde bir görüntü gerçeğe daha yakındır.
* Windows SuperFetch, bilgisayarınızın daha hızlı çalışmasını ve uygulamalarınızın daha hızlı yüklenmesini sağlar.
* Windows Kabuğu Windows XP'dekinden farklı olarak Windows Gezgini üzerindeki görev paneli kaldırılıp, görevler araç çubuğuna entegre edilmiştir. Görev Panelinin yerini "Sık Kullanılan Bağlantılar" paneli almıştır. Ekranın sol alt köşesindeki başlat yazısı yerini mavi bir küre içerisindeki Windows simgesine bırakmıştır.
* Anında Arama Başlat Menüsünde ve Windows'daki her klasörde bulunan arama kutuları sayesinde bilgisayardaki dosya ve programlara ulaşmak eskisine oranla çok daha hızlı ve kolaydır.
* Windows Kenar Çubuğu Ekranın herhangi bir tarafına yerleştirilebilen ve Gadgets adı ile anılan küçük uygulamaların bulunduğu çubuktur. Görüntüsünde aksamalar yaşanmasından dolayı Microsoft yama hazırlamaktadır.
* Internet Explorer 7 Internet Explorer 6'nın yerini almıştır. uzun zamandır pek çok web tarayıcıda görülen sekmeli tarama, RSS ve tümüyle özelleştirilebilir arama kutusu'nun yanı sıra sadeleştirilmiş bir arayüze ve entegre Anti-Phishing (sahtekarlık koruması) filtresine sahiptir. Ayrıca Internet Explorer 7 Vista'da varsayılan olarak kullanıcıdan izinsiz hiçbir işlem yapılmasına izin vermeyen korumalı mod açık olarak gelir.
* Windows Media Player 11 Windows Aero uyumlu yeni arayüz, arama kutusu, XBOX 360 ve diğer "Media Center Extender" lar için desteğin yanı sıra müzik listelerini internetten paylaşabilme gibi özelliklerle gelmektedir.
* Yedekleme ve Geri Yükleme Merkezi Kullanıcıların bilgisayarlarındaki verilerini düzenli olarak yedekleyebilmelerini ya da yedekten geri yükleyebilmelerini sağlayan yazılımı içerir. Akıllı yedekleme sayesinde her seferinde sadece değiştirilen veriler yedeklenir böylece minimum hafıza kullanılmış olur. Ayrıca Ultimate, Business, ve Enterprise sürümlerinde tüm sistemi DVD ya da harici harddiske imaj olarak kaydetme seçeneği mevcuttur.
* Windows Mail Outlook Express'in yerini almıştır. Anında arama kutusu ve IE 7 gibi Anti-Phising filtresi içerir.
* Windows Takvim yeni bir takvim ve ajanda uygulaması.
* Windows Fotoğraf Galerisi Windows Resim ve Faks Görüntüleyicisi'nin yerini almıştır. Bu yeni fotoğraf düzenleme ve görüntüleme uygulaması. Dijital Kamerlardan görüntü alabilir ve slideshow'lar oluşturabilir.
* Windows DVD Maker Windows Movie Maker'a yardımcı olarak gelen bu uygulama kullanıcıların video DVDleri hazırlamasına olanak sağlar.
* Windows Media Center daha önce XP Media Center Edition ile gelen özellikleri içermektedir, Home Premium ve Ultimate sürümüyle gelmektedir.
* Oyunlar ve Oyun Gezgini Windows Aero ile uyumlu hale getirilen eski oyunlardan Pinball ve internet üzerinden oynananlar kaldırılırken, Chess Titans, Mahjong Titans ve çocuklar için Purble Place oyunu eklenmiştir.
* Windows Mobility Center taşınabilir bilgisayarların genel ayarlarını (parlaklık, ses,güç düzeni, kablosuz ağ, ekran konumu, sunum seçenekleri vb) tek bir merkezde toplayan uygulamadır.
* Windows Toplantı Alanı NetMeeting'in yerini alan bu uygulamayla kullanıcılar belirli uygulamaları ya da tüm masaüstünü internet üzerinden paylaşabilirler.
* Gölge Kopyalar Herhangi bir dosyaya yapılan değişiklikleri gösterme ve bunları geri alma imkânı sunar.
* Windows Update Eskisinden farklı olarak denetim masasına entegre edilen yeni "Windows Update" ile güncelleştirmelerin yüklenmesi kolaylaştırılmıştır. Güvenlik yamaları ve donanım sürücülerinin yanı sıra Windows Mail'in spam(önemsiz posta) filtresi, Windows Defender'ın veritabanı ile Microsoft Office ve Windows Live servislerinin güncelleştirmeleri de bu uygulama üzerinden alınabilmektedir.
* Ebeveyn Denetimleri Ebeveynlerin, çocukların hangi websiteleri görüntüleyebileceğini, hangi program ya da oyunları yükleyip, oynayabileceğini denetlemelerini sağlar. Bu özellik Business ve Enterprise sürümlerine eklenmemiştir.
* Windows SideShow Desteklenen dizüstü bilgisayar veya taşınabilir aygıtların ekranında yüklenen araçlar sayesinde bilgisayar kapalı olsa dahi mail okuma, takvim kayıtlarına ulaşma vb işlerin yapılabilmesini sağlar
* Konuşma Algılama Vista'ya dahil edilen bu özellik başta ingilizce olmak üzere pek çok dili desteklese de henüz Türkçe desteklememektedir.
* Sorun Raporları ve Çözümleri
* Performans Bilgileri ve Araçları
* Windows Ultimate Ek Özellikleri
* UNIX Uygulama Uyumluluğu Windows Vista Enterprise, UNIX uygulamalarının Windows Vista Enterprise tabanlı bir bilgisayarda değiştirilmeden çalışmasına olanak tanıyan Subsystem for UNIX-based Applications (SUA) özelliğini içerir. Günümüzde Windows tabanlı bir bilgisayarın yanı sıra bir de UNIX iş istasyonu kullanması gereken UNIX veritabanı yöneticileri veya sistem yöneticileri için, Windows Vista Enterprise her iki işlevin de Windows Vista tabanlı tek bir bilgisayarda bir araya getirilmesine olanak tanır.

Güvenlik

* Kullanıcı Hesabı Denetimi
* Windows Defender periyodik olarak güncellenen veritabanı ile bilgisayardaki casus yazılımları (spyware) temizler.
* BitLocker Enterprise ve Ultimate sürümleriyle gelen bir disk şifreleme uygulaması.
* Windows Güvenlik Duvarı Windows Xp'den bu yana geliştirilen entegre güvenlik duvarı artık sadece gelen bağlantıları engellemek ile kalmıyor aynı zamanda giden bağlantıların da kontrolünü sağlıyor.

Sürümleri

Windows Vista'nın farklı kullanım amaçlarına yönelik olarak tasarlanmış 6 işetim sistemi sürümü mevcuttur.6 çeşit vista sürümü bulunur

Windows Vista Starter

Windows Vista Starter başlangıç düzeyindeki bilgisayar kullanıcıları için idealdir ve Windows Vista'nın en uygun fiyatlı sürümüdür. Amerika Birleşik Devletleri, Avrupa Birliği, Avustralya ve Japonya gibi gelişmiş teknoloji pazarlarında, Windows Vista Starter kullanıma sunulmamıştır. Windows Vista Starter, özgün donatım üreticileri (OEM) ve 139 ülkedeki Microsoft OEM dağıtıcıları tarafından satılan düşük maliyetli bilgisayarlar üzerinde gönderilir.

Windows Vista Home Basic

Vista Home Basic, en temel Vista sürümüdür."Home Basic" gelişmiş multimedya ve eğlence özelliklerini aramayan kullanıcılar için güvenli bir bilgisayar deneyimi sunmaktadır. Aero özelliği, saydamlık yoktur. Bu özellik için işletim sisteminden on-line yükseltme yapılabilir. Windows Vista Home Basic sürümünün "yavaş çalışmadığı" Microsoft tarafından ispatlanmıştır.Aynı zamanda bazı yeni özellikleri de vardır.Mesela Purble Place denilen bir oyunu vardır.windows Vista'nın en iyilerinden biridir. Windows Vista seçimleri arasında Starter'dan sonra en çok tercih edilen modeldir.

Windows Vista Home Premium

Vista Home Premium, "Windows XP Home" ile karşılaştırılabilir. "Aero" arayüzüne, veri yedekleme yazılımına, "Windows DVD Maker" kayıt programına ve "Media Center" yazılımına sahiptir.

Windows Vista Business

Vista Business, Home sürümlerinden farklı olarak daha iyi güvenlik işlevleri ve etki alanlarına bağlanma imkânı sunuyor. Vista Business, işyerleri tavsiye edilen Windows Vista sürümüdür. Çokta iğrenç bir sürümdür

Windows Vista Ultimate

Vista Ultimate, "Home" ve "Business" sürümlerini birleştiren en üst sürümdür. Ek olarak Bitlocker adı verilen veri şifreleme yazılımına sahiptir. Ve Windows Vista Ultimate müşterilerine özel ek yenilikler sağlanmaktadır.

* Ultimate ile sağlanan bazı ek özellikler

* DreamScene Masaüstü arkaplanına bir resim yerine video koyabiliyorsunuz. Ve size dreamscene içerik pakedi olarak bazı videolar geliyor Windows Update aracılığı ile.

* Hold 'Em adlı yeni bir poker oyunu ve Microsoft Tinker adlı çok hoş bir robot oyunu geliyor yine Windows Update ile.

* Windows Ses Düzenleri olarak yeni sistem sesleri Windows Update aracılığı ile gelir. Bu sayede Windows'un açılış ve kapanış sesleri dahil tüm sistem sesleri değişebilir. Şimdiye kadarki ses düzenleri "Ultimate İnci", "Ultimate Cam" ve "Microsoft Tinker Game Sounds" adlı ses düzenleridir.

Windows Vista Enterprise

Vista Business'in geliştirilmiş versiyonudur.

Windows Vista Enterprise, Microsoft işletim sisteminin önceki sürümleriyle olduğu kadar UNIX işletim sistemleriyle de uygulama uyumluluğunu artıran yerleşik araçlar içerir. Windows Vista Enterprise sürümü, dört sanal işletim sistemi oturumu çalıştırma lisansı içerir; böylece, Windows Vista Enterprise üzerindeki sanal bir ortamda önceki bir Windows işletim sisteminde eski bir uygulama çalıştırılabilir. Bu özellik, eski bir uygulamayı Windows Vista'ya kolayca geçiremediğinizde zaman ve maddi kaynak tasarrufu yapmanızı sağlar.

Ayrıca, Windows Vista Enterprise, UNIX uygulamalarının Windows Vista Enterprise tabanlı bir bilgisayarda değiştirilmeden çalışmasına olanak tanıyan Subsystem for UNIX-based Applications (SUA) özelliğini içerir. Günümüzde Windows tabanlı bir bilgisayarın yanı sıra bir de UNIX iş istasyonu kullanması gereken UNIX veritabanı yöneticileri veya sistem yöneticileri için, Windows Vista Enterprise her iki işlevin de Windows Vista tabanlı tek bir bilgisayarda bir araya getirilmesine olanak tanır.

Windows Vista Enterprise müşterileri uygulama uyumluluğu sorunlarını en aza indirmek için Yazılım Güvencesi için Masaüstü Bilgisayarları En İyi Duruma Getirme Paketi'ne abone olabilir. Bu hizmet, uygulama sanallaştırma amacıyla SoftGrid gibi araçlarla dağıtımı hızlandırarak uygulamalar arasında çakışmaları azaltabilir ve Varlık Envanter Hizmetleri ile birlikte, kuruluşunuz genelinde çalışan uygulamalar ile ilgili bilgileri daha hızlı bulmanıza yardımcı olur.

Windows Vista Enterprise sürümü yalnızca Microsoft Toplu Lisans müşterileri tarafından kullanılabilir, perakende olarak satılmamaktadır

Donanım gereksinimleri

Microsoft'a göre Windows Vista'yı çalıştırabilecek bilgisayarlar Vista Uyumlu (Vista Capable) ve Vista Premium Sürümüne Hazır (Vista Premium Ready) olarak sınıflandırılmaktadır. Vista Uyumlu veya dengi bir bilgisayarın en az 800 MHz işlemci, 512 MB RAM ve DirectX 9 destekli bir ekran kartına sahip olması gerekir. Vista Uyumlu PC'ler Aero kullanıcı arabirimi de dahil olmak üzere gelişmiş Vista grafiklerini destekler. Vista Premium Sürümüne Hazır bir bilgisayar en az 1.0 GHz işlemci, 1 GB sistem belleği, yeni Windows Görüntü Sürücüsü Modeli'ni destekleyen ve en az 128 MB bellekli bir ekran kartı gerektirir ve Vista'nın üst düzey özelliklerini destekler. Microsoft, bir bilgisayarın Vista'yı çalıştırabilme yeteneğini ölçen Windows Vista Yükseltme Danışmanı adlı bir yazılımı da Windows XP ve Windows Vista kullanıcılarına sunmaktadır.

Microsoft'un web sitesinde bazı Vista uyumlu donanımlar listelenmektedir. Belirttikleri Vista Premium Sürümüne Hazır dizüstü bilgisayarlarda Intel Core 2 Duo T5500 veya üzeri işlemci ve 1 GB bellek bulunmaktadır.

Microsoft'un aldığı bir kararla beyazla boyanmış bir Vista Capable yazısı Home Premium'a uygun gri boyalı ise Home Basic'e uygun olduğunu göstermektedir

Hizmet Paketleri

Service Pack 1

Windows Vista Service Pack 1 (SP1), ilk olarak MSDN aboneleri ile Microsoft iş ortaklarına 4 Şubat 2008 tarihinde gönderildi, ayrıca 15 Şubat 2008 tarihinde ise Microsoft TechNet üyeleri için indirilmeye sunuldu. 18 Mart 2008 tarihinde Service Pack 1, yalnızca şu 5 dilde, İngilizce, Almanca, Fransızca, İspanyolca ve Japonca, tek başına yükleme paketi olarak tüm kullanıcılara, Windows Update ve Download Center üzerinden yayınlandı. SP1, 14 Nisan 2008 tarihinde 31 dilde, bağımsız güncelleştirme olarak sunuldu. SP1 yüklemesi, Haziran 2008 başından itibaren, tüm dillerde otomatik güncelleştirme olarak yayımlandı ve güncelleştirme, yükleneceği Windows Vista sürümüne göre dosya boyutu değişmektedir. Windows Vista için Service Pack 1, 2007 yılında Windows Vista için yayınlanmış olan tüm güncelleştirmeleri içermektedir; ayrıca yeni güvenilirlik ve performans güncelleştirmeleri, yeni donanımlarla uyumluluk ve yazılım programlarıyla uyumluluk güncelleştirmeleri de içermektedir. Windows Vista SP1 bilgisayara yüklendiğinde, yeni bir özellik veya önemli bir değişiklik olmuyor. Windows Vista Enterprise ve Ultimate sürümlerinde yer alan BitLoker yani sabit disk şifreleme özelliği, Service Pack 1 ile birlikte tüm sabit diski ve sürücüleri şifreleme olanağı sunuyor.

Service Pack 2

Service Pack 2 paketi şu anda geliştirilmektedir. 22 Ekim 2008 tarihinde, geliştiriciler için bir beta önizleme sürümü (Pre-Beta) yayınlanmıştır. Bu hizmet paketi, Windows Vista ve Windows Server 2008 için tek paket olarak, iki işletim sistemi için tüm güncelleştirmeleri içerecek şekilde yayımlanacaktır. Çünkü bilindiği gibi Windows Vista; Server 2008 ile aynı çekirdek kernel'e sahiplerdir. Yani Vista server çekirdeğine sahiptir, server tabanlıdır. Bu hizmet paketinde yer alan güncelleştirmeler şunlardır:

* Gelişmiş arama için daha önceden tek başına güncelleştirme olarak sunulmuş Windows Search 4.0
* Windows Coonect Now (WCN); kablosuz İnternet ağları için Wi-Fi yapılandırma özelliği
* Bluetooth Teknolojisinin tüm yeni özelliklerini içeren Bluetooth 2.1 desteği
* VIA-64 işlemciler için destek
* Blu-ray disklere yazma (kayıt) desteği