Yumurtalık,
iki tarafında, geniş bağlar içinde bulunan simetrik iki bezin her biri. Yumurtalık, dişi üreme hücrelerini yani
bulunduran bir dişi üreme organıdır.
kadar içindeki yumurtalar olgunlaşmaz. Ergenlik döneminden sonra olgunlaşan yumurtalar teker teker
gider. Eğer yumurtalığın ağzı tıkanmışsa, buna
denir.
Yumurtalık, 3-4 cm uzunluğundadır. Dölyatağı*yumurtalık bağıyla dölyatağına, yumurtalık borusu- yumurtalık bağıyla
bağlıdır. Karınzarından bir kılıf ile De Graff foliküllerinden oluşan yumurta yapıcı bir tabakadan meydana gelir. De Graff foliküllerinin sayısı 700.000 civarındadır. Foliküller, üzeri damarlarla kaplı katılgan dokudan bir kılıfla çevrilidir. Foliküllerin içi yetişkin
önce bir
kütlesi halindedir, sonra bunun yerini tanecikli bir
(epitel hücreleri), etrafı epitel hücrelerinden ibaret bir kursla çevrili bir yumurta ve merkezi bir
alır.
Yumurtalığın çalışması iki yönlüdür. Yumurtalık bir yandan De Graff folikülünün olgunlaşıp çatlamasıyla zaman zaman bir yumurta bırakır (yumurtlama), diğer yandan folikülün ve
denilen iki
salgılar (dişilik hormonu). Folikülin doğrudan doğruya folikül tarafından salgılanır. Folikülün çatlamasıyla birlikte hormon miktarı birden çoğalır. ve yumurtlama meydana gelir. Lütein (
) yumurtalığın "sarı cisim" denen De Graff folikülünün nedbesi tarafından salgılanır.
Yumurtalıklarda,
ve sulu tehlikesiz
birlikte habis urlar da görülebilir. Bazı urların iç salgılara etkisi olabilir. Genellikle bir
bağlı iltihaplar meydana gelebilir (salpengo-ovarit veya aneksit). Yumurtalıklarda sayı (eksiklik veya fazlalık), yer, şekil ve gelişme (hipoplazi) bakımından anomaliler olabilir. Bazı yumurtalık lezyonlarının (distrofi) sınıflandırılması güçtür.
Yumurtalık distrofilleri konusundaki incelemelere son zamanlarda büyük önem verilmektedir. Yumurtalık distrofilleri, çeşitli
lezyonlarla ortaya çıkar. Bunların ortak özellikleri yumurtalıkta yumurtaların geliştiği ve çoğaldığı tabakaya yerleşmiş olmalarıdır. Bu lezyonlar, yumurtalığın çalışmasını ve özellikle yumurtanın olgunlaşmasını kötü yönde etkiler. Klinik belirtileri, çeşitli
bozukluklarından kısırlığa kadar değişebilir. Yumurtalık distrofillerine bağlı üç çeşit anatomik lezyon tarif edilirse de bunların değişik tabiatta mı, yoksa aynı hastalığın çeşitli şekilleri mi olduğu bilinmemektedir. Söz konusu lezyonlar şunlardır:
Sklerokistli yumurtalık iltihabı,
Stein-Leventhal belirtisi ve
Yumurtalık kabuğu fibrozları. Yumurtalık distrofilleri, yumurtalığa bağlı kısırlıkların pek çoğunun sebebidir. Bunların büyük kısmı için cerrahî bir tedavi imkânı bulmak mümükündür.
Yumurtalık iltihabı, had veya müzmin olabilir.
bir iltihabından veya genel bir iltihap sonucu meydana gelebilir. Çoğunlukla rastlanan
şunlardır:
Streptokok (
sonrası intanlar),
kolibasil, daha nadir olarak da
gonokok.