CÜMLE + CÜMLE: "COORDINATION"
1. TANIM
Cümleyi oluşturan unsurlar birbirlerine "coordination" yolu ile bağlandıklarında, çeşitli "coordinator"lar kullanılmaktadır. Bunlardan basit olanlar,
and
or
but,
kullanım açısından daha kapsamlı olanlar ise
either ... or
both ... and
nor, neither ... nor
not only ... but (also/as well)
olarak guruplandırılabilir.
2. KULLANIM VE ÇEVİRİ
2.1. And, or, but
Kullanım ve çeviri açısından bu üç basit "coordinator" önemli sorunlar oluşturmazlar.
- I wonder whether I should stay and wait or whether it is better to leave.
Kalmalı ve /Kalıp beklemeli miyim yoksa / ya da /, ayrılmak daha mı iyi bilemiyorum.

"And" Türkçe'ye "ve", "yüklem + - Ip", ya da "," şeklinde aktarılabilir. "Or" Türkçe'ye "ya da", "veya", "(ve)yahut", ya da "," ile aktarılabilir. "But" Türkçe'ye "fakat", "ama", "ancak", ya da "," ile aktarılabilir.
Kimi zaman "but" kelimesi "except" (= dışında, haricinde) anlamını taşıyabilir. Bu durumda "but" kelimesini bir yüklem izlerse yüklem "to" kullanılmadan bağlanır.
- We have no choice but resign.
İstifa etmekten başka bir seçeneğimiz yok.
2.2. Either ... or
- Either you are crazy or I know nothing.
(Ya sen çılgınsın ya da ben birşey bilmiyorum! ) / Eğer sen çılgın değilsen ne olayım !
- You may either stay here or (you may) go out.
İster burada kal ister çık.

Bu yapı Türkçe'ye "Ya ... ya da", "İster ... ister" yapıları ile aktarılır.
2.3. Both ... and
- The old secretary could both type excellently and take shorthand.
Eski sekreter hem kusursuz daktilo yazabiliyordu hem de steno biliyordu.

Bu yapı Türkçe'ye "Hem ... hem de", "Gerek ... gerekse" yapıları ile aktarılır.
2.4. Nor
"Nor" kullanılan cümlede, vurgu sağlamak için, "özne + yüklem" yapısı tersyüz edilerek devrik yapı oluşturulur.
- He didn't accept the offer. Nor did he refuse it.
Teklifi kabul etmedi. Red de etmedi./Reddetmedi de.

Bu yapı Türkçe'ye "ne ... ne de" ya da " -mEdIğI / mEyEcEğI gibi, ..... olumsuz yüklem" şeklinde aktarılabilir.
2.5. Not only ... but (also/as well)
"Nor" kullanılan cümlede olduğu gibi, "Not only..." yapısıyla cümleye başlanması durumunda cümlede devrik yapı oluşur.
- Not only does he play the guitar but he is a good singer (as well).
Sadece gitar çalmakla kalmaz, iyi bir şarkıcıdır da.
- They not only broke/Not only did they break into his office, (but) they also stole his computer.
Hem bürosuna zorla girdiler hem de bilgisayarını çaldılar.

Bu yapı Türkçe'ye "sadece / yalnızca + {olumsuz / olumlu yüklem } ... bir de / ayrıca / üstelik + { olumlu / olumsuz yüklem } yapısı ile ya da "hem ... hem de" ile aktarılır.
2.6. Neither ... nor
Bu yapıda da vurgu amacı ile devrik yapı kullanılabilir.
- We are neither aware nor (are we) fully ignorant of the subject.
Konu hakkında ne bilgimiz var ne de tamamen bilgisiz durumdayız.

Bu yapı Türkçe'ye "ne ... ne de" şeklinde aktarılabilir.