mustafa kemal, sözlerinin çoğunda ülkenin bir komunist devrime hazır olmadığından bahsediyor. böyle bir devrim için öncelikle burjuva sınıfının oluşması gerekir ki halen bu sınıf türkiye de oluşum aşamasındadır.
elbette ki burada bir bolşevik devrim yaşanmaz. çünkü arada kültür farklılıkları var. bu yüzdendir ki dünyanın hiçbir ülkesinde aynı sosyalizm tezahür etmez. bu yüzden orhan kemal gibi komunist yazarlarımız bir arayış içerisine girmiş ve marx ın fikirlerinin üzerine kendi kültürlerini koymaya çalışmışlardır.
bu arada bizim savaştığımız rusya, sovyet değil, çarlık rusyasıydı. kurtuluş savaşı sırasında ve sonrasında lenin ve mustafa kemal arasında önemli yazışmalar olmuştur. ve sovyet rusya mustafa kemal i desteklemiştir. elbette ki bunlar politikadır. lenin burada da sosyalist bir devlet kurulmasını arzu etmekteydi. fakat mustafa kemal liberal bir adamdı. ki zaten o dönemde burada sosyalist bir devlet kurmak ütopik bir düşünceydi.
komunizm veya sosyalizm o kadar da korkunç fikirler değil. en azından kapitalizmden, şu yaşadığımız ilüzyondan daha aydınlık ideolojiler...